حتما تاکنون زمان زیادی را به نواختن پیانو و یا حتی لذت بردن از ظاهر زیبا، شیک و لوکس آن اختصاص دادهاید. اما شاید با مطالعه مطلب زیر تصور شما به کلی از این ساز عوض شده و با نگاهی ارزشمندتر به این ساز نگاه کرده و هویتی جدیدی به آن ببخشید.
نام این ساز در ابتدا گراوی چمبالو کل پیانو فورته بودهاست، که از دو قسمت پیانو به معنی ملایم و فورته به معنی صدای بلند (رسا) تشکیل شدهاستو به خوبی منعکسکنندهٔ توانایی این ساز در تولید شدتهای گوناگون میباشد.
۱. بسیاری از ما این ساز لوکس را یا دیدهایم و یا یکی از آنها را در اتاق پذیرایی خانه خود جای دادهایم. این روزها کسی پیدا نمیشود که بتواند ادعا کند راجع به این ساز زیبا و خوشصدا چیزی نشنیده است اما شاید بد نباشد بدانید پیانو ساز جدیدی در دنیای موسیقی شمرده میشود. اولین پیانو در سال ۱۶۹۸ توسط بارتولومئو کریستافوری (Bartolomeo Cristofori) در شهر پادووای ایتالیا ساخته شد. بنابراین پیانو سازی نوظهور است با قدمتی ۳۱۶ ساله که در برابر سازی همچون فلوت که قدمتی بیش از هزار سال دارد از تاریخچه کوتاهی برخوردار میباشد.
۲. نام پیانو مخفف کلمه ایتالیایی پیانو فورته (Piano et forte) میباشد. این کلمه از دو بخش تشکیل شده است: پیانو به معنی «ملایم» و فورته به معنی «با صدای بلند». این اسم به خوبی بیانگر قابلیت بالای این ساز در تولید صداهای گوناگون و متنوع از ملایم و نرم تا قوی با موج بالا میباشد.
۳. حدود ۱۲۰۰۰ قطعه در ساختمان یک پیانوی آکوستیک بهکار رفتهاند که حدود ۱۰۰۰۰ عدد از این قطعات متحرک هستند. قطعات بسیار ریزی که کارکردن دقیق و بی نقص همه آنها برای اجرای درست و با کیفیت یک پیانو لازم و حیاتی است. کوچکترین خللی در اجرای هر کدام از این قطعات میتواند منجر به کاهش شدید کیفیت صدای تولید شده توسط پیانو شود.
۴. پیانو را مادر همه سازها یا سلطان سازها نامیدهاند. علت آن نیز به این موضوع برمیگردد که پیانو قادر است محدوده بسیار گستردهای از اصوات را تولید کرده و ملودی و هارمونی یک قطعه را بهطور همزمان اجرا کند.
۵. امروزه تنها سه عدد از پیانوهای ساخت کریستافوری در جهان موجود است.
پیانو تولید ۱۷۲۲، موزه ملی رم در بخش سازهای مختلف موسیقی
پیانو چهار اکتاوه تولید ۱۷۲۰، موزه متروپولیتن در نیویورک
پیانو چهار و نیم اکتاوه تولید ۱۷۲۶، موزه سازهای مختلف موسیقی در لایپزیگ آلمان
۶. اولین پیانو عظیم ساخته شده در جهان Challen Concert Grant نام داشته و توسط یک تیونر ۲۱ ساله نیوزلندی به نام Adrian Mann ساخته شده است. ساخت این پیانوی بزرگ چهار سال به طول انجامید. پیانویی با بیش از یک تن وزن، نزدیک به ۶ متر طول و نیروی تنش سیم حدود ۳۰ تن در هنگام اجرا. هرچند در سالهای اخیر عنوان بزرگترین پیانو به پیانوی دستساز معمار لهستانی به نام Daniel Czapiewski تعلق گرفته است. این طراح موفق به ساخت پیانوی بزرگتری به وزن دو تن و طول بیش از ۶ متر شده است. پیانویی که برای اولین بار توسط پیانیست معروف Leszek Mozdzer در یک میهمانی خصوصی نواخته شد.
۷. اولین صادرات پیانو در سال ۱۸۴۴ توسط یک آمریکایی به نام Jonas Chickering به کشور هند صورت گرفت.
۸. قبل از اختراع پلاستیک از عاج فیل برای روکش کلیدهای سفید پیانو استفاده میشد.
۹. پیانوهای گرند از اکشن سریعتری نسبت به پیانوهای دیواری برخوردارند. وجود اهرم تکرار در پیانوهای گرند به پیانیست این امکان را میدهد در شرایطی که چکش هنوز در نیمه راه مسیر بازگشت است، بتواند برای نواختن همان نت اقدام کند. در صورتی که در پیانوهای دیواری پیانیست باید صبر کند تا چکش مسیر بازگشت را به طور کامل طی کرده و در حالت اولیه یا rest قرار بگیرد.
۱۰. در هر پیانوی آکوستیک حدود ۲۲۰ تا ۲۳۰ رشته سیم وجود دارد و هر یک رشته سیم حدود ۷۲ کیلوگرم کشش را طی اجرای قطعه تحمل میکند. در نهایت مجموع کششی که به بدنه پیانو تحمیل میشود حدود ۱۸ هزار کیلوگرم خواهد بود.
۱۱. هر پیانوی گرند بهطور متوسط دارای وزنی معادل ۲۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم میباشد. یعنی وزنی مشابه یک موتورسیکلت یا خودروی کوچک.
۱۲. گرانقیمتترین پیانوی موجود در جهان یک پیانوی گرند ساخته شده از جنس کریستال و تولید شرکت کانادایی Heintzman میباشد. این پیانو توسط لنگ لنگ (Lang Lang) پیانیست معروف چینی در افتتاحیه المپیک ۲۰۰۸ نواخته شد و پس از آن به مبلغ ۳.۲۲ میلیون دلار در یک حراجی فروخته شد. یک شهروند چینی به طور متوسط باید ۲۲۳ سال کار کند تا قادر به خرید این پیانو باشد.
۱۳. در بیستمین فستیوال بینالمللی مجسمه یخی در سال ۲۰۰۴ یک پیانوی تمام یخ توسط هنرمندان مجسمه ساز ساخته شد.
۱۴. طولانیترین کنسرت پیانو جهان توسط یک موسیقیدان لهستانی به نام Romuald Koperski اجرا شد و حدود ۱۰۳ ساعت و ۸ ثانیه به طول انجامید.
۱۵. تعداد کلیدهای تمامی پیانوهای امروزی لزوما ۸۸ عدد نیست. این تعداد در پیانوهای خاص با اهداف آهنگسازی یا برگزاری کنسرتهای خیلی بزرگ به منظور اجراهای بیشتر و گستردهتر اصوات افزایش مییابند. به عنوان مثال اجرای قطعاتی که توسط آهنگساز معروف باخ نوشته شده به پیانویی با بیش از ۸۸ کلاویه نیاز دارد. بوزندورفر یکی از شرکتهای تولید پیانو با ساخت پیانوهای خاص شمرده میشود. پیانوهای ساخت این شرکت عموما از ۹۷ عدد کلاویه بهره میبرند تا برای اجرای کنسرتی مورد مناسبتری باشند.